Oorlog in Oekraïne: Zelensky belooft referendum over ‘elk compromis met Rusland’ – Wereld – Insurance for Pets

Het nucleaire risico van de situaties in de kerncentrale Tsjernobyl en de kerncentrale van Zaporizja is ‘niet onbestaand, maar klein’. In het ‘onwaarschijnlijke geval’ dat er in Tsjernobyl of Zaporizja een nucleair ongeval gebeurt, loopt België bovendien geen onmiddellijk gevaar. Dat zegt Geert Biermans, expert bij het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), woensdag.

Het Internationaal Atoomagentschap luidde in de nacht van dinsdag woensdag de alarmbel over de kerncentrale in Tsjernobyl. Sinds de Russische inval in Oekraïne zou de kerncentrale meer en meer afgesloten raken van de buitenwereld. Bovendien zouden de ongeveer 210 technische en veiligheidswerknemers al twee weken onafgebroken aan het werk zijn. Woensdag meldde de Oekraïense netbeheerder bovendien een stroomonderbreking, maar dat zou volgens het IAEA ‘geen groot veiligheidsrisico’ opgeleverd hebben.

Lag de kerncentrale in Tsjernobyl niet stil? Niet helemaal, legt Biermans uit. Nadat de vierde kernreactor van de kerncentrale in 1986 was ontploft, kwamen over die reactor een betonnen sarcofaag en een metalen sarcofaag te liggen. Onder die lagen zit gesmolten brandstof in de overblijfselen van de reactor. Op de Tsjernobyl-site bevinden zich verder een opslag van radioactief materiaal en drie andere reactoren. De laatste reactor werd stilgelegd in 2001. Rond de site, in een straal van 30 kilometer, ligt de exclusiezone die volledig ontruimd werd.

Hoewel de kerncentrale van Tsjernobyl niet meer actief is, zijn er nog steeds mensen aan het werk: zij verifiëren metingen, waken over de veilige opslag van het radioactief materiaal en voeren de nodige onderhoudswerken uit. ‘Die mensen moeten afgelost worden, dat is de bezorgdheid van het Internationaal Atoomagentschap’, legt Biermans uit. ‘Als die mensen moe worden en fouten maken, dan vormt dat in eerste instantie een probleem voor de veiligheid op de site en voor de werknemers daar.’

De stroomstoring waar de Oekraïense netbeheerder over berichtte, kan ertoe leiden dat bepaalde metingen uitvallen en dat de aanwezige werknemers niet meer over de juiste informatie beschikken. ‘Bij dit soort installaties zijn altijd actieve en passieve back-upsystemen aanwezig, die kunnen overnemen. Maar we hebben momenteel geen volledige informatie over wat er precies op de site gebeurt.’

De Oekraïense stad Zaporizja, in het zuidoosten van het land, telt op haar beurt wel een actieve kerncentrale met zes reactoren. ‘Twee reactoren werken, vier reactoren zijn in afkoeling of zijn uitgeschakeld. Maar er is brandstof die actief gekoeld moet worden om problemen te vermijden’, zegt Biermans.

Het Internationaal Atoomagentschap onderscheidt zeven pijlers van nucleaire veiligheid, onder meer de fysieke integriteit van de kerncentrale, functionele veiligheidssystemen en monitoringssystemen, veilige en vrije werkomstandigheden voor de werknemers, veilige stroomaanvoer en betrouwbare communicatie met regulatoren. En daar knelt het schoentje. Omwille van de afbrokkelende veiligheid, is het risico ‘niet onbestaand, maar klein’, stelt Biermans.

In het ‘onwaarschijnlijke geval’ dat er in Tsjernobyl of Zaporizja een nucleair ongeval gebeurt, baseert België zijn antwoord op internationale richtlijnen, vervolgt Biermans. ‘Er wordt een perimeter ingesteld vanop een bepaalde site. Binnen een straal van 20 à 30 kilometer worden maatregelen, zoals schuilen en evacueren, genomen. Daar zijn de gevolgen van de vrijgekomen radioactiviteit immers het grootst. Binnen een straal van 100 kilometer is het gebruik van jodiumpillen aangewezen.’

De risicobeheersing zal dus op het Oekraïense grondgebied of dat van zijn buurlanden plaatsvinden. ‘Voor België is er geen onmiddellijk risico: schuilen, evacueren en jodiumpillen zijn niet aan de orde’, besluit Biermans. Bovendien beschikt België over het Telerad-netwerk, stipt hij aan. Dat telemetingnetwerk meet op 254 stations op het Belgische grondgebied de radioactiviteit in de lucht, het water en de aerosolen. Op een verhoging volgen een melding en een analyse. Ook andere Europese landen beschikken over een vergelijkbaar netwerk. (Belga)